In trainingen, coachingstrajecten, zelfhulpboeken, eigenlijk als waarin je uitgedaagd wordt kom je modellen tegen om jezelf te beschrijven. Om grip te krijgen op wat je drijft, inzicht in je talenten, overzicht van je waardes of het bepalen van het juiste handelen. Het kan zo verhelderend zijn om “jezelf eens in een model te gieten”. Het hoofd begrijpt dan eindelijk waarom en wat de rest van jou nou eigenlijk doet.

Als iemand met een achtergrond in informatica ken ik de verleiding van de werkelijkheid verwarren met de theorie. De euforie van controle ervaren, de teleurstelling van de eerste barstjes en de desillusie van het ineen storten van jouw model onder het gewicht van de realiteit. En eigenlijk is dát het beste model dat er is. Het is alleen geen statische, rationele beschrijving. Geen simulatie. Er is geen theoretisch kader die je uitlegt hoe je deze moet intepreteren. Eigenlijk is dat met je hoofd niet te bevatten. In ieder geval niet als je alléén je verstand gebruikt.

Je verstand wil graag begrijpen, conceptualiseren, labellen, ordenen, maar dat is allemaal fantasie. Net als Hans & Grietje, net als de boze wolf. Het is fijn om naar verhalen te luisteren, zeker als deze goed aflopen. Alleen zijn de verhalen die je jezelf verteld net zo waar als de sprookjes die opa en oma vroeger aan je verteld. Eigenlijk is de realiteit heel simpel: je bent er middenin. Denk er overigens maar niet over na, dat is namelijk niet de realiteit.

Het leuke daarvan is dat de realiteit je eigenlijk direct leert wie je bent, wat je belangrijk vindt, waar je boos van wordt: jij reageert namelijk op die realiteit. Onthoud alleen dat de realiteit niet bepaalt hoe jij reageert. Als een trein langsrijdt, bepaalt die trein niet jouw gevoel. Die ontstaan na jouw gedachten (hoe onbewust ook) over die trein. Of je nou blij of boos wordt van die trein, daar kan die trein niets aan doen, die is gewoon een trein. Op zich is dat makkelijk om te zien…als buitenstaander

Die buitenstaander kan je ook helpen wanneer jij jezelf weer eens boos, verdrietig, blij of iets anders maakt over de realiteit. Bekijk de realiteit eens als die buitenstaander. Byron Katie vatte het mooi samen in vier vragen: de realiteit kan werken als een real-time spiegel van wie je bent. Je hebt alleen de juiste houding nodig om jouw reflectie te kunnen zien.